Kant kiezen na corona

De coronacrisis heeft ons met een schok doen beseffen hoe broos en kwetsbaar het leven en het samenleven is in een wereld die we voordien onaantastbaar achtten. Op korte en middellange termijn buigen verstandige mensen zich over een exitstrategie: een manier om de strenge gezondheids- en veiligheidsmaatregelen langzaam en gefaseerd af te bouwen en zo te komen tot een ‘normalisering’ van het maatschappelijke verkeer.

De vraag is tot welk soort normaliteit die normalisering zal leiden.

De coronacrisis verplicht ons immers niet alleen om, meer dan vroeger, bewust om te gaan met onze eigen fysieke integriteit en met onze sociale contacten, ze drukt ons ook met de ontsmette neus op de normen en waarden die we als samenleving (willen) nastreven. Dit is een uitgelezen moment om ons maatschappelijk waardenstelsel te herijken en een nieuw toekomstverhaal te schrijven met andere perspectieven en prioriteiten.

Het is een opdracht voor iedereen die de maatschappij van morgen mee richting wil geven: vanuit het gezin, vanuit het onderwijs, vanuit het middenveld, vanuit de economische en financiële wereld, vanuit de media en vanuit de politiek.

Het is geen tijd voor kleffe keuzes. We moeten kleur bekennen en kant kiezen.
 

We moeten de kant kiezen van mensen die zorg dragen voor anderen. De kant van de artsen, verpleegkundigen en verzorgenden, die in ziekenhuizen, woon-zorgcentra en voorzieningen, op gevaar van eigen leven, mensen in nood met de beste zorgen ondersteunen. Uiteraard. Maar ook de kant van helden die zelden in de spotlights staan: de familieleden en mantelzorgers die, dag na dag, ouderen, mensen met een beperking of met psychische problemen bijstaan. De mensen voor wie geen enkele extra inspanning te veel is, wanneer de specifieke situatie van ouder, kind of buur dat nodig maakt.

We moeten de kant kiezen van mensen die het mogelijk maken om in onze basisbehoeften te blijven voorzien: de landbouwers, bakkers, slagers, kruideniers, de mannen en vrouwen aan de kassa’s in de supermarkten, de chauffeurs en magazijniers, de bus-, trein- en trambestuurders, de koeriers van de pakjesdiensten.

We moeten de kant kiezen van de vele ordehandhavers die niet kicken op machtsvertoon of rambogedrag, maar die er mee voor zorgen dat de maatregelen die noodzakelijk zijn om onze gezondheid te beschermen, met redelijkheid én met gestrengheid worden gehandhaafd.

We moeten de kant kiezen van de professoren en de leerkrachten die getuigen van creativiteit en flexibiliteit om hun studenten en leerlingen ook vanop afstand te blijven motiveren en hen nieuwe leerinhoud aanreiken, zodat het school- en academiejaar nog kan worden gered. We moeten de kant kiezen van de leerkracht die in zijn of haar vrije tijd e-mails stuurt naar leerlingen die in deze moeilijke tijden onder de radar blijven, die telefonisch bij ouders informeert hoe het met zoon of dochter gaat, die Facebookberichtjes plaatst om tweedehands laptops of tablets te schooien voor kansarme scholieren.

We moeten de kant kiezen van jeugdbewegingen die spontaan briefjes in de brievenbussen gaan steken met het aanbod om boodschappen te doen of kleine klusjes op te knappen voor mensen die niet buiten mogen of buiten kunnen.

We moeten de kant kiezen van zangers, acteurs, dichters en auteurs die ons via hun verhaal verbinden met universele thema’s en waarden die we samen en toch individueel kunnen koesteren. Van humoristen ook, die ons de relativiteit doen inzien van dikdoenerij, maar ook van het moment.

We moeten de kant kiezen van gezinnen – in welke vorm of samenstelling ook – die elke dag hun best doen om (tele)werk te combineren met koken, het huis op orde te houden, kinderen te helpen met hun huiswerk, te zorgen voor afwisseling en ontspanning, conflicten te voorkomen of te ontmijnen, elkaar moed in te spreken en samen moeilijke momenten op te vangen.

We moeten de kant kiezen van mensen die ook in donkere dagen plannen maken om weer aan de slag te gaan, om te ondernemen, om alternatieven te zoeken voor nieuwe omstandigheden: de winkeliers, de ambachtslieden, de kleine zelfstandigen, de KMO’ers, de horeca-uitbaters, de fietsenhandelaars, de garagisten, de bedienden.

Om dat allemaal mogelijk en betaalbaar te maken, zal het ook noodzakelijk zijn om nieuwe maatschappelijke keuzes te maken.

We moeten niet de kant kiezen van de financiële markten, die superwinsten maken op basis van louter virtuele waardebepalingen, die grof geld verdienen met speculatie en supersnelle transacties zonder enige menselijke of economische meerwaarde. Daartoe is zowel op nationaal als op internationaal vlak een nieuw financieel beleid noodzakelijk met fundamentele hervormingen en met een veel grotere fiscale rechtvaardigheid.  Het is absoluut onaanvaardbaar dat de financiële gevolgen van de coronacrisis gedragen zouden moeten worden door de grote groep ‘gewone’ mensen die ons voor een catastrofe hebben behoed. 

We moeten niet de kant kiezen van het corporatisme of van het enggeestig nationalisme. De trieste gevolgen van een dergelijke houding zien we momenteel in Europa. Het is een regelrechte schande dat, door gebrek aan leiderschap en politieke moed, de Europese solidariteit is uitgehold tot een bancair systeem van zakelijke leningen en oplopende schuldenlast. Wat de zwaarst getroffen landen nodig hebben, is geen nieuwe, onbetaalbare leninglast die als een molensteen rond de nek van hun inwoners wordt gehangen, maar échte hulp die niet moet worden terugbetaald.  Welke betere bestemming zouden de reserves van de ECB kunnen krijgen?  Zal Europa de tollenaar of de ziener zijn?

We moeten niet de kant kiezen van mensen, instellingen of partijen die haat en tweedracht proberen te zaaien. Ook de media spelen hierin een cruciale rol. Natuurlijk moeten beleidsbeslissingen door een kritische bril worden bekeken en natuurlijk is een omroep geen spreekbuis van een regering of een minister. Maar de gretigheid waarmee sommige media elke dag blijven terugkomen op fouten die al lang geleden werden aangeklaagd en toegegeven, maakt het haast onmogelijk om het zo noodzakelijke vertrouwen te geven aan de politieke verantwoordelijken die ons, met of tegen de zin, uit de crisis moeten loodsen. Bart Schols heeft met zijn team de voorbije weken getoond hoe het op een evenwichtige en constructief-kritische manier kan in “De Afspraak”. Hetzelfde kan jammer genoeg niet worden gezegd van vele andere duidingsprogramma’s op radio en tv.

We moeten niet de kant kiezen van de onverantwoordelijke dwazen die, in naam van hun onaantastbare vrijheid, anderen in gevaar brengen en die met hun egoïsme aantonen welke ‘hel’ de anderen wel kunnen zijn.  Zij verdienen niet alleen onze afkeuring en minachting, ze verdienen ook strenge straffen en maatschappelijke veroordeling.

We moeten kiezen voor zorgzaamheid, solidariteit, positief engagement, menselijkheid, optimisme, ondernemingszin, verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.  En dat moeten we consequent vertalen in de beleidskeuzes die in het post-coronatijdperk zullen moeten worden gemaakt.

Werk aan de winkel voor politieke partijen die nog iets willen betekenen in de toekomst.  Ook voor de mijne.