Passend verjaardagsfeest voor Charter van Kortenberg

Op donderdag 27 september 2012 was het precies 700 jaar geleden dat in de Oude Abdij van Kortenberg het Charter van Kortenberg werd ondertekend.  Op deze verjaardag zorgde het gemeentebestuur voor een gevarieerd aanbod van ernstige reflectie, sportief-jeugdige inzet en topambiance met muziek.

Namens het gemeentebestuur heette burgemeester Chris Taes (CD&V) in de voormiddag een 80-tal genodigden welkom op een academische zitting in de Ridderzaal van de Oude Abdij.

Hij gaf toelichting bij het programma en wees op de grote voorbeeldwaarde van het document dat zeven eeuwen geleden werd ondertekend: “Het belang van dat Charter kan nauwelijks worden overschat.  De stervende Hertog Jan II kwam met de zes chartersteden een aantal fundamentele principes overeen, die beschouwd kunnen worden als de prille grondslag voor de latere vormen van democratie en van lokale autonomie op het Europese vasteland.  Die chartersteden waren: Antwerpen, Leuven, Brussel, Tienen, Zoutleeuw en ’s Hertogenbosch.  Hertog Jan II deed daarbij, onder druk van de omstandigheden, afstand van een aantal privileges en kende belangrijke voorrechten toe aan de steden:

- hij beloofde geen andere belastingen te vragen dan voor het ridderschap van de troonopvolger, voor het huwelijk van zijn dochter en voor eventueel losgeld bij een mogelijke gevangenschap na een veldslag (vrij normaal in die tijd);

- hij garandeerde eerlijke rechtspraak voor arm en rijk;

- hij erkende de vrijheden van de steden van Brabant en richtte een Raad op, een voorloper van ons parlement, waarin de adel (met 4 leden) en afgevaardigden van de 5 Brabantse steden (met 10 leden) zetelden; dat parlement werd de ‘Raad van Kortenberg’ genoemd;

- de raadsleden moesten zweren dat het algemeen welzijn voorop stond;

- en het volk verkreeg het recht om in opstand te komen (een ‘weerstandsrecht’) wanneer de hertog en zijn opvolgers het Charter met voeten zouden treden.

Meer nog dan de Magna Charta in Engeland, dat zich beperkte tot een afspraak tussen koning en adel, vormde het Charter van Kortenberg de concrete aanzet voor een participatiemodel dat na eeuwen rijping zou uitmonden in onze moderne democratie.”

“Waarom werd het Charter 700 jaar geleden precies in Kortenberg ondertekend?” vroeg Taes zich af. “Wellicht zal de centrale geografische ligging van Kortenberg in het toenmalige Brabant een grote rol hebben gespeeld.  En waarschijnlijk zal de Hertog graag vertoefd hebben in één van de mooiste streken van onze provincie…

De viering van de 700^ste verjaardag van het Charter is evenwel geen geografisch toeval, maar een welbewuste keuze.   Het gemeentebestuur van Kortenberg heeft deze verjaardag aangegrepen om de kwaliteit van de lokale democratie te verbeteren.  Enerzijds hebben we nagegaan hoe we anno 2012 de participatie, de betrokkenheid en de inspraak van onze inwoners in het gemeentebeleid kunnen verbeteren.  Anderzijds hebben we, samen met onze inwoners, een breed gedragen toekomstbeeld uitgetekend van waar we met onze gemeente over twintig tot vijftig jaar naartoe willen. 

We hebben hiervoor samengewerkt met de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG), maar vooral met onze inwoners zelf en met de verenigingen, adviesraden, oudercomités en wijkwerkingen die voor ons de gesprekspartners zijn in een permanente dialoog.  In 2007 organiseerden we een ‘worldcafé’ met al onze verenigingen, als basis voor de opmaak van een geïntegreerd vrijetijdsbeleidsplan.  Daarmee werd de aanzet gegeven voor een infrastructuurbehoeftenplan, een reorganisatie van de gemeentelijke vrijetijdsdiensten en een stroomlijning van gemeentelijke reglementen en adviesraden.  Reeds op 11 oktober 2009 organiseerde het gemeentebestuur een volgende brainstorming met het Kortenbergse verenigingsleven om het concept van de activiteiten rond het Charterfeest zo breed mogelijk te bespreken.  En op zaterdag 21 april van dit jaar kwamen een kleine honderd inwoners hier een hele dag samen voor een ‘droom- en denkdag’ waarop een aantal toekomstbeelden voor onze gemeente werden uitgetekend.  Niet met het oog op de eerstvolgende verkiezingen, maar met de blik op 2020 of 2050.  Die ‘droom- en denkdag’, die een mooi voorbeeld was van constructieve dialoog tussen bestuur en burgers, mondde uiteindelijk uit in een nieuw ‘Charter voor de toekomst van Kortenberg’ dat straks plechtig zal worden voorgesteld.”

Prof. Dr. Bijsterveld van de Universiteit Tilburg belichtte nadien de historische context van het Charter met de nodige academische diepgang.

Politicoloog Prof. Dr. Johan Ackaert, zelf inwoner van Kortenberg, ging ter gelegenheid van de Charterverjaardag dieper in op de rol, de mogelijkheden en de beperkingen van het lokale bestuur.  Hij hanteerde daarbij bijzonder boeiend vergelijkingsmateriaal vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw tot vandaag.

Na zijn referaat werd een videoboodschap van Europees President Herman Van Rompuy vertoond, die op 27 september een vergadering van de Verenigde Naties bijwoonde in de Verenigde Staten, maar die deze academische zitting belangrijk genoeg vond om zijn persoonlijke visie mee te delen over de verhouding tussen het grootschalige Europa en de kleinschalige lokale besturen.

De academische zitting werd afgesloten met enkele interviews over ‘Kortenberg 2020’, het dialoog- en participatietraject waaruit het nieuwe Charter werd geboren en dat zeker ook in de volgende jaren een vervolg moet kennen én over het Charterspel, een actief participatiespel voor jongeren tussen 14 en 18.

Via dat spel zullen jongeren de kans krijgen om een visie te ontwikkelen op hun ideale gemeente of stad én om nadien met vertegenwoordigers van andere steden en gemeenten een dialoog over beleidskeuzes aan te gaan. 

Tijdens de academische zitting werd een indrukwekkende beeldimpressie vertoond over de rijke oogst aan activiteiten tijdens het Charterjaar: er was Dag 1, feest, historische evocatie, spel, sport, kunst, charterbier, chartercava, streekgastronomie, natuurbeleving, de opening van het wondermooie abdijpark, een evenementenweek voor de jeugd.  Met speciale dank aan Paul Poels die de montage verzorgde.

Na de academische zitting zagen de aanwezigen vanop de pui van de Oude Abdij hoe leerlingen van alle zesde leerjaren van de Kortenbergse basisscholen het ‘dubbelkunstwerk’ inspeelden dat de Oude Abdij (als site van het Charter) verbindt met het moderne gemeentehuis (als plaats waar democratie vandaag gestalte krijgt).  Nadien lazen zes inwoners die deelnamen aan de droom- en denkdag, de zes grondbeginselen van het nieuwe ‘Charter voor de toekomst van Kortenberg’ voor en overhandigden dat nieuwe Charter symbolisch aan vertegenwoordigers van de zes chartersteden. 

De Kortenbergse schoolkinderen namen de hele dag enthousiast deel aan een feestelijke charterdag, met o.m. een scholenveldloop en ’s avonds was er in Gemeenschapscentrum Colomba (het moderne ontmoetingscentrum van de gemeente naast de Oude Abdij) een optreden van revelatie Ganashake, de geweldige ‘Voorlaatste Showband”, met een verrassingsact van Guy Swinnen, de opper-Scab.

Het feestprogramma rond het Charterjaar is hiermee afgerond.  Maar de boodschap, de inspiratie en de engagementen die in het nieuwe Charter voor de Toekomst van Kortenberg zijn opgesomd, vormen de basis waarop het (nieuwe) gemeentebestuur zal verderwerken.