Genieten als levenskunst

Op zaterdagavond 18 februari 2018 was burgemeester Chris Taes (CD&V) te gast bij de opening van het ‘Genietersweekend’ van Lions Club Kortenberg.

Hij legde een verband tussen kunst, vakmanschap en genieten.

“Ik moet u daarvoor meenemen naar vijfenveertig jaar geleden, naar het moment waarop ik op mijn toenmalige middelbare school kennismaakte met muziek, schilderkunst en poëzie,” zei Taes.

Eén van de iconische gedichten die ik toen las voor mijn lievelingsvak, Engels, was ‘A Thing of Beauty is a Joy Forever’ van de romantische dichter John Keats.

Ik weet nog hoe ik die tekst in de klas ingetogen en plechtig declameerde, terwijl de andere leerlingen van de klas moesten stilzitten en zwijgen of strafstudie zouden krijgen.

Dat ging toen ongeveer zo:

A thing of beauty is a joy for ever:
Its loveliness increases; it will never
Pass into nothingness; but still will keep
A bower quiet for us, and a sleep
Full of sweet dreams, and health, and quiet breathing.

Tegen het einde van het gedicht zaten we allemaal op roze wolkjes.

We hadden toen de overtuiging dat het om iets groots, iets moois, iets edels moest gaan.  Kunst met hoofdletter ‘K’.  Maar het was wel een soort kunst waarvoor we bij wijze van spreken ons zondags kostuum moesten aantrekken.  

We leerden dat kunst onbereikbaar hoog was, onnoemelijk uitzonderlijk, iets waarvoor we onze adem moesten inhouden en dat ons, heel misschien, met minstens goddelijke tussenkomst zou kunnen raken.

Diezelfde sfeer van quasi-onbereikbare grootsheid herkende ik ook als ik voor de eerste maal naar een klassiek concert ging, of naar ballet of – godbetert – naar de opera.  Telkens betraden we heilige grond en moesten we eerbiedig ondergaan wat de kunstenaar ons wou laten ervaren.

Niet lang nadien maakte ik voor het eerst kennis met de grootste toneelschrijver die onze planeet ooit heeft gekend, William Shakespeare.  Ik was gefascineerd door het donkere genie van Hamlet, door zijn intelligentie en zijn hartstocht en uiteraard ook door het noodzakelijke noodlot dat hem trof wanneer zijn geliefde Ophelia onherroepelijk heenging. 

Het duurde net iets langer voor ik andere passages uit dit prachtige toneelstuk leerde waarderen.  Daaruit bleek dat Shakespeare al op de drempel van de 17^de eeuw door had waar de esthetische ervaring werkelijk om ging en wat acteurs (en kunstenaars in het algemeen) daarvoor moesten doen.  Bij het begin van het derde bedrijf zet hij de acteurs die hij een scene over de moord op zijn vader heeft ingefluisterd, briljant op hun plaats en wijst hen erop dat ze niet bombastisch, pathetisch of overdreven moeten acteren, maar dat ze levensecht gedachten en gevoelens moeten vertolken die het publiek kan begrijpen.  Hij doet dat zo:

'Speak the speech, I pray you, as I pronounced it to you, trippingly on the tongue. But if you shout it, as many of your players do, I had as lief the town crier spoke my lines. Nor do not saw the air too much with your hand thus, but use all gently, for in the very torrent, tempest, and whirlwind of passion, you must acquire and beget a temperance that may give it smoothness.'

Geweldig van Shakespeare, vindt u niet?

De zoektocht naar de essentie van kunst en naar de essentie van het leven heeft me gaandeweg geleerd dat kunst een belangrijke toegevoegde waarde kan betekenen in ons bestaan, maar dat ze afstandelijk en koel blijft wanneer ze niet geïntegreerd wordt in levenskunst.

Levenskunst bestaat erin om evenwicht te vinden tussen de banaliteit van de dagelijkse routine en de rijkdom van ervaringen die ons optillen uit het gewone.  Levenskunst houdt balans tussen werk, gezin en vrije tijd.  Tijd die dan echt ‘vrij’ moet zijn en niet gevuld mag worden met allerlei sociale verplichtingen die aan anderen duidelijk moeten maken hoe actief, creatief, uitdagend en druk-druk-druk we allemaal bezig zijn.  Levenskunst kan je beoefenen door te aanvaarden wie je bent, door je kwaliteiten, maar ook je gebreken en kleine kantjes onder ogen te durven zien.  Levenskunstenaars zijn optimisten, die niet blijven vasthaken aan tegenslagen – hoe groot ook – of aan negatieve kritiek van anderen, maar die open en met vertrouwen anderen tegemoet treden.  Levenskunstenaars zijn, met andere woorden, genieters van het goede leven.  Met dat goede leven bedoel ik dan niet alleen een leven dat vrij is van primaire zorgen, maar ook een leven dat ‘goed’ is in de ethische betekenis van het woord en dat dus niet alleen oog heeft voor eigen voordeel, eigen winst of eigen behoeftenvervulling, maar een leven dat ook samenleven, oprechtheid en solidariteit inhoudt.

En al die beschouwingen brengen mij naadloos tot mijn grote waardering voor uw activiteit, namelijk het genietersweekend.  Het is een weekend voor fijnproevers.  Het is een weekend voor levenskunstenaars. Wat hier aangeboden wordt, is niet alleen ambachtelijk top, het is kunst die bruikbaar en genietbaar is in het dagelijkse leven.  De kwaliteit van het product van de gastheer, de firma Stolz, hoeft niet meer bewezen te worden.  Tot ver buiten ons land en ver buiten ons continent hebben zowel gewone particulieren als belangrijke industriële klanten de faam van luxeleder ontdekt.  De geboorte van Reen Sweats and Treats heb ik van dichtbij mogen meemaken.  Ik ben Reen en Luc nog altijd dankbaar dat wij destijds als proef-konijnen mochten fungeren bij hun eerste probeersels van de heerlijke zoetigheden die ze maken.  Het zijn nu al lang geen probeersels meer, maar exquise pralines en chocolades die het hele smaakpalet uitdagen.  Jef Van Grieken won ooit de eerste Prijs voor Tekenkunst van de gemeente Kortenberg.  We mogen dit weekend zijn werk bewonderen, samen met schilderijen, aquarellen en cartoons van Linda Vermeiren, Christine Morren, Filip Leemans en Leon De Borger.  Filanea biedt een rijk assortiment van handgemaakte sieraden aan en de lokroep van fijne, fruitige zomerwijnen en verschillende soorten cava zal menig bezoeker in deze donkere dagen de weg naar de medegenieters hebben doen vinden.

Ik feliciteer Lions Club Kortenberg van harte met dit geslaagde initiatief en dank hen ook voor de goede samenwerking met de gemeente Kortenberg.  De lijst met mooie initiatieven die Lions Club in onze gemeente ondersteunt is zeer uitgebreid.  Ik pik er de meest opmerkelijke uit:

-         Er is de jarenlange steun aan het jongerencentrum Cidar in Kortenberg en Erps-Kwerps : onder meer steun voor infrastructuurwerken aan de gebouwen, de aanschaf van twee minibussen voor het vervoer van de jongeren, hulp bij de aankoop van het administratief gebouw in Kortenberg centrum;

-         Via het Welzijnshuis worden tal van initiatieven gesponsord : hulp bij het huiswerkklasje in de Regenboog-school; het ‘kofferproject’ om taalvaardigheid bij jongeren te stimuleren; winterhulp via aanschaf van petroleumkachels en brandstof; kookdagen voor hulpbehoevende gezinnen en alleenstaanden; samenwerking met BioPlanet voor het verwerken en bewaren van voeding en nog een aantal andere projecten;

-         Er zijn de sinterklaasgeschenken voor kansarme kinderen;

-         Er werd voor een keuken gezorgd in school de Boemerang in Meerbeek;

-         Ook het UPC Sint-Jozef krijgt ondersteuning voor jongeren met gedragsproblemen;

-         Er is de gekende brilleninzamelactie voor de derde wereld met medewerking van alle apothekers in Groot Kortenberg;

-         En er is steun aan beginnende muzikanten en kunstenaars.

Hiermee bewijst uw vereniging niet alleen oog en hart te hebben voor het welzijn van haar eigen leden, maar ook voor de noden en onvervulde verlangens van mensen die het, om verschillende redenen, moeilijker hebben dan wijzelf en die onze solidariteit en onze aandacht kunnen gebruiken.

Laat het ‘genieten’ nu maar officieel starten.  En laat ons er een levenskunst van maken.”